Gedichtanalyse

Poëzie

zoals je tegen een ziek dochtertje zegt:

mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt

verdrietje, en het helpt niet;

zoals je een hand op haar hete voorhoofdje

legt, zo dun als sneeuw gaat liggen,

en het helpt niet:

zo helpt poëzie. 

-Herman de Coninck

Ik koos dit gedicht omdat we thuis een verzamelbundel van Herman de Conincks werken hebben liggen. Naar aanleiding van deze opdracht heb ik deze eens doorbladerd en ik vond dit wel een aangrijpend gedicht. Veel van de Conincks gedichten gaan over zijn gezin, over zijn dochtertje en zijn vrouw. Wanneer zijn vrouw zou sterven, zou zij een van de voornaamste onderwerpen van zijn gedichten worden. 

Het thema van dit gedicht is redelijk duidelijk en eenvoudig. De auteur heeft een ziek dochtertje dat hij enigszins probeert te troosten door lieve dingen tegen haar te zeggen en door tijdens haar ziekte voor haar te zorgen. Maar deze dingen helpen niet. Herman de Coninck gebruikt deze voorbeelden om zich de vraag te stellen of poëzie in het algemeen wel van belang is, of poëzie wel helpt. 

Met de formulering van de laatste zin kunnen wij als lezer uitmaken of poëzie al dan niet helpt. De laatste zin is noch ontkennend als affirmatief, er bestaat twijfel, zowel bij Herman de Coninck als bij de lezer en het zet ons beiden aan tot denken. 

De reden waarom hij deze vergelijkingen gebruikt heeft een diepere betekenis. De vergelijkingen houden liefde in, liefde voor zijn dochtertje. Hij spreekt haar aan met troetelnaampjes en probeert haar te troosten, tevergeefs, maar toch zal hij deze handelingen niet staken, net zo min hij het schrijven van poëzie zal staken. Er moet dus toch iets zijn dat hem aantrekt in de poëzie, zoals de liefde in de vergelijkingen, waardoor hij die handelingen niet zal staken. Wat in de vergelijkingen belangrijker is, is het gevoel dat overblijft, de charme van de woorden die hij gebruikt en dit is wat poëzie ook inhoudt. 

Er zijn geen grote vormelijke kenmerken aanwezig in dit gedicht. Het gedicht bestaat uit 2 strofen, 1 van 6 regels en 1 van 1 regel. De laatste regel staat los van de rest van het gedicht omdat dit de conclusie van het gedicht is en dit hetgeen is dat de dichter wilt aantonen. 

Er is geen rijmschema, al wordt het woord 'niet' twee keer op het einde van een vers gebruikt en dit de enige rijmconstructie vormt. 

Er zijn wel alliteraties aanwezig, namelijk 'mijn miniatuurmensje' en 'hand op haar hete ... '. 

Er zijn twee vergelijkingen aanwezig, die de conclusie inleiden. Ook zijn de troetelnaampjes personificaties (mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt verdrietje). 

Ik koos deze afbeelding bij dit gedicht omdat het een vader-dochter relatie weergeeft. Op de foto is de rapper Eminem te zien met zijn dochtertje. Deze foto komt uit het liedje When I'm gone, waarin hij spreekt over zijn geregelde en langdurige afwezigheid. 

Bron: de Coninck, H. (1998), Herman de Coninck, De gedichten. Amsterdam: De Arbeiderspers. 

Bron foto: Eminem, http://www.mp3db.ru/post.php?pid=659, laatst geraadpleegd op 4/01/2015

Weggaan

Als een auto die lang in de regen gestaan heeft
optrekt en wegrijdt, blijft waar hij stond achter
een plek die zich van de rest van de straat
onderscheidt, even nog, tot hij ook nat is
en niet afzonderlijk meer bestaat.

Dat is wat blijft als je weggaat.

-Anton Korteweg

Het thema van het gedicht wordt reeds duidelijk in de titel. Het gaat over weggaan, wel weten we nog niet wat er verdwijnt. Dan volgt de vergelijking. Hierin wordt een situatie geschetst. De schrijver vertelt over wat er gebeurt wanneer een auto die land in de regen en de modder gestaan heeft vertrekt. Er blijven sporen over, tot de volgende keer dat het regent, deze opnieuw verdwijnen. In het begin, net nadat de auto is weggereden, valt het nog op dat de auto er gestaan heeft, en kan men de plek van de rest onderscheiden. Maar na verloop van tijd verdwijnt deze plek door tussenkomst van de natuur en het milieu en blijft er geen herinnering over aan die plek. 

Dit, zegt Anton Korteweg, is ook het geval bij mensen. In het begin, nadat je weggegaan bent, hebben de mensen nog een herinnering aan je, ze zijn triestig dat je weg bent. Maar na verloop van tijd vergeten de mensen dat je er ooit geweest bent en is alles weer zoals het ooit geweest was. 

De termen regen en vertrek zijn niet willekeurig gekozen, men kan namelijk een verband hiertussen leggen. Het vertrek is iets negatiefs, net als de regen. Korteweg vormt een negatieve metafoor. 

Net zoals het vorig gedicht zijn er geen grote vormelijke kenmerken. Het is een vrij gedicht, niet volgens een patroon of rijmschema. Het gedicht bestaat uit twee strofes, een met 5 verzen en een afzonderlijke strofe van 1 vers. Dit doet de dichter om te vergelijking te benadrukken. 

Qua rijmschema is er driemaal een woord dat eindigt op -aat, maar de andere twee verzen staan hier los van en staan los van elkaar. 

Ik heb dit gedicht gekozen omdat ik het wel een treffend onderwerp en vergelijking vond. Ik ben eerder voor kortere gedichten die een diepe boodschap meegeven, zoals dit gedicht. Ik vind het tof dat je in het begin van het gedicht nog niet doorhebt waar de schrijver naartoe wilt, tot je de laatste zin leest en dit enkel kan affirmeren. 

Ik koos deze foto omdat het de vergelijking goed illustreert. Op de foto zijn sporen van autobanden te zien in de sneeuw, maar eens de temperaturen weer boven het vriespunt komen, zal de sneeuw smelten en zullen de sporen met de sneeuw mee verdwijnen. Korteweg vergelijkt dit fenomeen dus met het vertrek bij mensen, uiteindelijk blijft er niets over. 

Bron: Gedichten, https://demooistegedichten.wordpress.com/page/8/, laatst geraadpleegd op 5/01/2014

Bron foto: rgbstock, sporen autobanden, http://www.rgbstock.nl/photo/mhitxxO/Sporen, mzacha, laatst geraadpleegd op 4/01/2015

Het oud jaar is verdwenen

Het oud jaar is verdwenen,
en 't nieuw jaar is verschenen;
het oud jaar, met zijn leed en pijn;
en 't nieuw jaar, met uw beter zijn

Het oude jaar en komme
nu nooit meer wederomme;
het blijve daar 't verdwenen is,
voor altijd in vergetenis.

Het nieuw jaar moge u geven
gezond en wel te leven
met vader, moeder, wenschen wij,
en broers en zuster ook daarbij! 

-Guido Gezelle

Ik vind dit een zeer mooi gedicht en zeer toepasselijk voor de periode van het jaar. Volgens mij kan dit gedicht op twee manieren geïnterpreteerd worden. Als eerste, zoals ik in het begin dacht, vind ik dat er enige ironie van het gedicht uitstraalt. Amper enkele dagen geleden was het nieuwjaar en is er dus een nieuw jaar voor ons om ons best te doen en onze resoluties waar te maken. 

De eerste strofe van dit gedicht vind ik enorm interessant en actueel, omdat de dichter zegt dat het nieuwe jaar aangebroken is en het nu beter zal zijn. Vorig jaar was het slecht, we hebben een minder jaar gehad, maar dit jaar zal het beter worden! Dit vind ik persoonlijk storend in onze gemeenschap. We denken dat er met de jaarwisseling enorm veel verandert en dat we ons nu beter zullen houden en onze voornemens zullen voltooien, terwijl na enkele weken iedereen weer doorheeft dat het net hetzelfde is als al de vorige jaren. Persoonlijk vind ik dat er ironie aanwezig is in het gedicht, door de tegenstellingen in de woorden die hij gebruikt (oud en nieuw, leed en beter, komme en verdwenen, ...). Dit vind ik mooi aan dit gedicht, dat alles bij elkaar hoort, ondanks de tegenstellingen in de woorden die Gezelle gebruikt. Dit is ook wat nieuwjaar uitdrukt, dat er zo plots een nieuw jaar is en dat het oude jaar voorbij is. 

De kerngedachte van dit gedicht wordt verder verteld in de tweede strofe. Hij vertelt dat het oude jaar nu nooit meer terug zal komen, na enkele jaren zal niemand nog aan het afgelopen jaar denken. De mensen vergeten wat er vorig jaar gebeurd is, waarschijnlijk mede door het leed en de pijn die ze hebben moeten verdragen, maar kijken integendeel naar de toekomst. Maar dit is niet negatief. Het is goed vooruit te kijken. Wat Gezelle denk ik wil zeggen is dat de mensen zo plots, zoals het nieuwe jaar plots aanbreekt, het verleden achter zich laten en zich op de toekomst richten. 

De derde strofe is een warme strofe, nieuwsjaarwensen worden uitgedeeld en iedereen is blij. Nieuwjaar is een familiale feestdag, men viert dit in familiekring met degenen die je liefhebt. 

Maar als ik eenmaal de achterliggende reden voor het schrijven van dit gedicht te weten was gekomen,  veranderde mijn denkbeeld. Het gedicht was blijkbaar voor een ziek iemand geschreven om hem/haar hoop te geven. Dit vind ik mooi van Gezelle. 

Daarom heb ik het gedicht ook gekozen, omdat ik in het begin helemaal op een andere denkpiste zat dan de echte. 

Qua vorm is het een mooi gestructureerd gedicht. Het gedicht bestaat uit drie strofen, telkens van 4 verzen en heeft een gepaard rijmschema (AABB CCDD EEFF). 

De eerste strofe is heel mooi parallel opgebouwd. De woorden staan op dezelfde hoogte. Ook de klanken zijn heel parallel. 

Het gedicht wemelt van de oxymorons. Zo staat oud en nieuw op dezelfde hoogte maar is de betekenis juist het tegenovergestelde. Hetzelfde bij verdwenen en verschenen, leed + pijn en beter, komme en verdwenen, nooit en altijd, vader en moeder, broers en zuster. 

Ook wordt het woord 'jaar' enorm veel gebruikt, maar steeds op dezelfde plaats. 

Het parallellisme verzwakt wel wat in strofe twee en drie, maar het blijft een heel gestructureerd gedicht. 

Ik koos deze foto omdat dit goed uitdrukt dat men niet achterom moet kijken, naar de slechte tijden, maar naar de mooiere en betere tijden in de toekomst. 

Bron: Kunst en Cultuur, http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/feestdagen/108301-de-beste-en-mooiste-nieuwjaarsgedichten.html, laatst geraadpleegd op 4/01/2015

Bron foto: Fotolia, nieuwjaar, http://de.fotolia.com/id/57002454, laatst geraadpleegd op 4/01/2015

Jazz

Toe, vil mijn schaam dat wit
konijn, span dat vel en roer de
trom. Maak wat koel was kokend
en kanonsloop wat was krom.

Vel mijn boom de achterdocht
en zaag de takken trommelstok van
liefde. Drum je namen in mijn
bas en maak mij jouw gekliefde.

Hou me hou me hou me vast, en
kerf uit mij jouw boot. Sla
je peddels ritme op mij plat,
en bedwing met mij de dood.

-Tom Lanoye

Ik koos voor dit gedicht omdat ik wel geïnteresseerd ben in jazzmuziek en ik dit gedicht heb gelezen toen ik de titel zag. Mijn vader is een professionele jazzpianist en door hem ben ik wat vertrouwd met de huidige jazzwereld. Ik koos voor een gedicht van Tom Lanoye omdat mijn vader met hem samenwerkte voor het toneelstuk Revue Ravage, waar ik ook naar gaan kijken ben. Het script van dit geprezen toneelstuk werd geschreven door Tom Lanoye. Op de voorstelling waar ik aanwezig was, was ook Tom Lanoye aanwezig. 

Het is een gedicht uit de bundel 'Hanestaart', uitgebracht in 1990. 

Het hele gedicht is een metafoor, waarin de dichter de jazzmuziek beschrijft. De beschrijving is echter een metafoor voor de seksuele lust van de man, van de dichter. 

In de eerste strofe wordt de trommel beschreven. De persoon in kwestie moet de trommel bespelen, de verwijzing naar wit konijn vanwege het vel van de trommel dat vroeger van dierenhuid werd gemaakt. De eerste twee regels staan symbool voor de opwinding van de man. Het wit konijn staat dan voor zijn geslachtsdeel. Hij vraagt de persoon in kwestie zijn seksuele lusten te volbrengen, door zijn penis stijf te maken en wat koel was kokend te maken (sperma?). Het kanon staat hier dan ook metafoor voor zijn geslachtsdeel. 

In de tweede strofe wordt zijn geslachtsdeel dan beschreven door de boom. De persoon in kwestie moet de takken zagen, wat zijn geslachtsonderdeel is, en het zagen gaat om het neuken, de heen en weer gaande beweging. Ook het drummen is een metafoor voor het neuken met zijn geliefde. Zijn geliefde moet ook zijn/haar naam in de dichter zijn bas drummen. De bas staat voor zijn stem, waarmee hij zijn geliefde zijn/haar naam roept wanneer hij klaarkomt. De gekliefde staat voor zijn geliefde. 

De laatste strofe vindt dan plaats na de seksuele handeling. Dit kan staan voor het feit dat de dichter een kind wilt met zijn geliefde. Ook hier staan metaforen voor het mannelijke geslachtsdeel, namelijk de boot en de peddels. 

Er is geen rijmschema in het gedicht. Er zitten wel veel metaforen in en het gedicht in zijn geheel kan gezien worden als één grote metafoor voor de mannelijke lust en het neuken. 

Ik koos voor onderstaande afbeelding omdat hier verschillende artiesten een muziekinstrument bespelen. Onder andere de drum en de bas komen terug, die ook in het gedicht voorkomen en een metafoor vormen. 

Bron: http://poezie-leestafel.messageboard.nl/forum/viewtopic.php?t=939&
Bron foto: http://www.wallart-deco.nl/img/Wall-Sticker_Jazz_single.jpg